Czynniki biologiczne                

Podstawy prawne:

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 roku w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz.U. Nr 81 poz.716 z późn. zm.).

 Szkodliwe czynniki biologiczne obejmują:

• drobnoustroje komórkowe,
• pasożyty wewnętrzne,
• jednostki bezkomórkowe zdolne do replikacji lub przenoszenia materiału genetycznego,
  w tym zmodyfikowane genetycznie hodowle komórkowe, które mogą być przyczyną zakażenia, alergii lub zatrucia.

 Klasyfikacja szkodliwych czynników biologicznych:

Grupa 1 zagrożenia - czynniki, przez które wywołanie chorób u ludzi jest mało prawdopodobne.

Grupa 2 zagrożenia - czynniki, które mogą wywoływać choroby u ludzi, mogą być niebezpieczne dla pracowników, ale rozprzestrzenienie ich w populacji ludzkiej jest mało prawdopodobne. Zazwyczaj istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia, np.:

• Borrelia burgdorferi (krętek wywołujący boreliozę),
• Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty)

Grupa 3 zagrożenia - czynniki, które mogą wywoływać u ludzi ciężkie choroby, są niebezpieczne dla pracowników, a rozprzestrzenienie ich w populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne; zazwyczaj istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia, np.:

• Yersinia pestis (dżuma)
• Mycobacterium tuberculosis (gruźlica)
• Wirus kleszczowego zapalenia mózgu

Grupa 3** - czynniki biologiczne, które stanowią ograniczone ryzyko zakażenia dla pracowników, ponieważ nie są zazwyczaj przenoszone drogą powietrzną, np.:

• Salmonella typki,
• Shigiella dysenteriae,
• HIV, HBV, HCV,
• wirus wścieklizny,
• czynniki encefalopatii gąbczastych (BSE, CJD).

Grupa 4 zagrożenia –czynniki, które wywołują u ludzi ciężkie choroby, są niebezpieczne dla pracowników, a ich rozprzestrzenienie w populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne; zazwyczaj nie istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia, np.:

• wirus Ebola,
• Variola maior (ospa prawdziwa).

Wykaz prac narażających pracowników na działanie szkodliwych czynników biologicznych:

• praca w zakładach produkujących żywność,
• praca w rolnictwie,
• praca podczas, której dochodzi do kontaktu ze zwierzętami lub produktami pochodzenia zwierzęcego,
• praca w jednostkach ochrony zdrowia,
• praca w laboratoriach klinicznych, weterynaryjnych lub diagnostycznych,
• praca w zakładach gospodarki odpadami,  
• praca przy oczyszczaniu ścieków,
• praca w innych okolicznościach niż wyżej wymienione, podczas której jest potwierdzone narażenie na działanie czynników biologicznych.

Obowiązki pracodawcy:

1. Pracodawca jest obowiązany do stosowania wszelkich dostępnych środków eliminujących narażenie lub ograniczających stopień tego narażenia, zwanych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia "środkami zapobiegawczymi" Przed wyborem środków zapobiegawczych pracodawca dokonuje oceny ryzyka zawodowego, na jakie jest lub może być narażony pracownik, uwzględniając w szczególności:

• Klasyfikację i wykaz szkodliwych czynników biologicznych
• Rodzaj, stopień oraz czas trwania narażenia pracownika na działanie poszczególnych szkodliwych czynników biologicznych
• Informacje o potencjalnym działaniu alergizującym (oznaczenie A w wykazie szkodliwych czynników biologicznych), lub toksycznym (oznaczenie T w wykazie) szkodliwych czynników biologicznych
• Informacje o chorobach, które mogą wystąpić w następstwie wykonywanej pracy
• Informacje o stwierdzonych chorobach, które mają bezpośredni związek z wykonywaną pracą

2. Pracodawca jest obowiązany prowadzić rejestr pracowników narażonych na działanie szkodliwych czynników biologicznych zakwalifikowanych do grupy 3 lub 4 zagrożenia
w formie elektronicznej lub księgi rejestrowej. W rejestrze pracowników powinny być uwzględnione następujące informacje:

• Stopień zagrożenia spowodowanego działaniem szkodliwych czynników biologicznych
• Przewidywane awarie i wypadki związane z narażeniem na działanie szkodliwych czynników biologicznych,
• Wynik przeprowadzonej oceny ryzyka z podaniem nazwy szkodliwych czynników biologicznych
  i grupy zagrożenia,
• Liczby pracowników narażonych na działanie szkodliwych czynników biologicznych
• Imię, nazwisko, stanowisko oraz numeru telefonu kontaktowego osoby odpowiedzialnej
  u pracodawcy za bezpieczeństwo i higienę pracy oraz ochronę zdrowia pracowników.

3. Pracodawca jest obowiązany prowadzić rejestr prac narażających pracowników na działanie szkodliwych czynników biologicznych zakwalifikowanych do grupy 3 lub 4 zagrożenia w formie elektronicznej lub księgi rejestrowej. W rejestrze prac powinny być uwzględnione następujące informacje:

• Liczba pracowników wykonujących te prace,
• Wykaz czynności, podczas których pracownik jest lub może być narażony na działanie szkodliwych czynników biologicznych,
• Imię, nazwisko, stanowisko oraz telefon kontaktowy pracodawcy lub osoby przez niego upoważnionej do nadzoru w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
• unikania stosowania szkodliwych czynników biologicznych (jeżeli rodzaj prowadzonej działalności na to pozwala).

1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom systematycznego szkolenia w trybie określonym w przepisach w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Szkolenie pracowników powinno uwzględniać zagadnienia dotyczące:

• potencjalnego zagrożenia dla zdrowia i życia pracowników spowodowanego działaniem szkodliwych czynników biologicznych,
• środków, które należy podjąć w celu zapobiegania zagrożeniom spowodowanym działaniem szkodliwych czynników biologicznych,
• wymagań higieniczno-sanitarnych,
• wyposażenia i stosowania środków ochrony zbiorowej i indywidualnej,
• działań, które pracownicy powinni podjąć w razie wystąpienia awarii lub wypadków.

Użycie szkodliwych czynników biologicznych w celach naukowo-badawczych

Pracodawca ma obowiązek informowania właściwego Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego o użyciu szkodliwych czynników biologicznych w celach naukowo- badawczych lub przemysłowych.

Informację należy przekazać właściwemu inspektorowi sanitarnemu:

• co najmniej 30 dni przed dniem użycia po raz pierwszy szkodliwego czynnika biologicznego zakwalifikowanego do grupy 2-4 zagrożenia,
• w każdym przypadku, gdy zachodzą istotne zmiany mające znaczenie dla bezpieczeństwa
  i zdrowia pracownika w miejscu pracy,
• w ciągu 30 dni po zakończeniu działalności przez przedsiębiorstwo lub zakład,
• niezwłocznie, w przypadku każdej awarii lub wypadku, które mogły spowodować uwolnienie się szkodliwego czynnika biologicznego zakwalifikowanego do grupy 2-4 zagrożenia.

Szkodliwe czynniki biologiczne należy zastępować czynnikami biologicznymi, które zgodnie z warunkami używania nie są niebezpieczne lub są mniej niebezpieczne dla zdrowia pracownika

Kontakt:

Tel. (089)5248401, (089)5248403