Od 1 stycznia 2017 r obowiązują przepisy umożliwiające – obok istniejących już form sprzedaży żywności przez rolników (sprzedaż bezpośredniej, MOL-e) – rolniczy handel detaliczny.

Zgodnie z definicją, rolniczy handel detaliczny oznacza obsługę i/lub przetwarzanie żywności i jej przechowywanie w punkcie sprzedaży lub w punkcie dostaw dla konsumenta finalnego. Polega on na zbywaniu konsumentowi finalnemu żywności pochodzącej w całości lub w części z własnej uprawy, hodowli lub chowu podmiotu działającego na rynku spożywczym.

„Konsument finalny” oznacza ostatecznego konsumenta środka spożywczego, który nie wykorzystuje żywności w ramach działalności przedsiębiorstwa sektora żywnościowego. Zatem, w ramach rolniczego handlu detalicznego, możliwa jest – oprócz sprzedaży konsumentom finalnym, również produkcja i przetwarzanie żywności.

Zgodnie z dotychczas obowiązującymi przepisami (art. 63 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia) podmioty prowadzące działalność w ramach handlu detalicznego żywnością były zobowiązane do rejestracji i uzyskania zatwierdzenia w drodze decyzji wydawanej przez organ PIS. Nowe przepisy upraszczają  te zasady w odniesieniu do podmiotów prowadzących rolniczy handel detaliczny, pozostawiając jedynie obowiązek rejestracji u właściwego organu Inspekcji Weterynaryjnej lub Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

W celu dokonania rejestracji należy złożyć, w przypadku zamiaru prowadzenia produkcji i sprzedaży:

produktów pochodzenia zwierzęcego lub żywności zawierającej jednocześnie środki spożywcze pochodzenia niezwierzęcego i produkty pochodzenia zwierzęcego (żywności złożonej

– do właściwego powiatowego lekarza weterynarii – pisemny wniosek o wpis zakładu do rejestru zakładów w terminie co najmniej 30 dni przed dniem rozpoczęcia planowanej działalności. Podmioty zamierzające prowadzić działalność w zakresie rolniczego handlu detalicznego produktami pochodzenia zwierzęcego lub żywnością złożoną nie są zobowiązane do sporządzania projektu technologicznego

– do właściwego państwowego powiatowego inspektora sanitarnego – pisemny wniosek o wpis zakładu do rejestru zakładów w terminie co najmniej 14 dni przed dniem rozpoczęcia planowanej działalności podlegającej urzędowej kontroli organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej, według wzorów określonych na podstawie art. 67 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia

Podjęcie działalności „rolniczy handel detaliczny” nie jest uzależnione od wejścia w życie rozporządzenia wydanego na podstawie art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2017 r. poz. 60 i 149) określającego wymagania higieniczne.

Przy prowadzeniu produkcji i zbywaniu żywności w ramach działalności „rolniczy handel detaliczny” należy spełnić przede wszystkim wymagania rozporządzenia (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz. Urz. UE L 139 z 30.04.2004, str. 1, z późn. zm. – Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 34, str. 319) oraz przepisów wydanych w trybie tego rozporządzenia. Przepisy tego rozporządzenia obowiązują wprost i nie wymagają wdrożenia do polskiego porządku prawnego, niemniej jednak powinny być stosowane w sposób elastyczny, biorąc pod uwagę zakres prowadzonej działalności, wielkość zakładu i jego specyfikę. Przepisy te przewidują między innymi, że w przypadku gdy produkcja prowadzona jest przy wykorzystaniu pomieszczeń używanych głównie jako prywatne domy mieszkalne (np. przy wykorzystaniu sprzętu i urządzeń gospodarstwa domowego w kuchni domowej), zamiast wymogów określonych w załączniku II w rozdziale II ww. rozporządzenia, obowiązują wymogi określone w jego załączniku II w rozdziale III (uproszczone wymagania higieniczne). Należy przy tym podkreślić, że są to wymagania podstawowe, określające wymogi ogólne, pozostawiające dużą swobodę w ich spełnianiu – określają kryteria, które muszą być spełnione, aby został osiągnięty cel jakim jest bezpieczeństwo żywności.

W Dzienniku Ustaw zostały ogłoszone niezbędne do rozpoczęcia procesu rejestracji rolniczego handlu detalicznego rozporządzenia wykonawcze do ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia sprzedaży żywności przez rolników:

• rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie maksymalnej ilości żywności zbywanej w ramach rolniczego handlu detalicznego oraz zakresu i sposobu jej dokumentowania (Dz. U. poz. 2159);
• rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie rejestru zakładów produkujących produkty pochodzenia zwierzęcego lub wprowadzających na rynek te produkty oraz wykazów takich zakładów (Dz. U. poz. 2192);
• rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 grudnia 2016 r. w sprawie sposobu ustalania weterynaryjnego numeru identyfikacyjnego (Dz. U. poz. 2161).

W związku z powyższym, od 1 stycznia 2017 r. nie ma żadnych przeszkód prawnych uniemożliwiających rolnikom podjęcie działalności w ramach rolniczego handlu detalicznego.

Szczegółowe informacje na temat procesu rejestracji rolniczego handlu detalicznego można uzyskać u właściwego ze względu na siedzibę zakładu lub miejsce prowadzenia działalności powiatowego lekarza weterynarii lub państwowego powiatowego inspektora sanitarnego.

Opracowano na podstawie strony internetowej Głównego Inspektora Sanitarnego https://gis.gov.pl/o-nas/aktualnosci/463-detaliczny

Adresy oraz numery telefonów do poszczególnych PSSE znajdują się na stronie internetowej Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Olsztynie (https://www.wsse.olsztyn.pl) w zakładce Kontakt PSSE.